YARGITAY 15.Hukuk Dairesi Esas: 2018/ 5633 Karar: 2019 / 3399 Karar Tarihi: 09.09.2019
ÖZET: Eser sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda yüklenici veya iş sahibinin saptanan alacağına faiz yürütülebilmesi için alacağın kararlaştırılan vadede ödenmemiş ya da alacaklının yöntemine uygun ihtarı ile borçlunun temerrüde düşürülmüş olması zorunludur (818 sayılı BK 101 ve 6098 sayılı TBK 112. maddesi). Somut olayda dava edilen kısım için dava tarihinden önce, ıslah ile arttırılan kısım içinde ıslah harcının yatırıldığı tarihten önce davacının usulüne uygun temerrüt ihtarı olmadığı gibi kesin vade de bulunmamaktadır. Bu durumda mahkemece 6100 sayılı HMK 281/son maddesi hükmünce maddi gerçeğin ortaya çıkması için yeniden oluşturulacak konusunda uzman teknik bilirkişi kurulundan dosya kapsamındaki mevcut deliller, dava dışı iş sahibi idareden getirtilen sözleşme konusu iş ile ilgili belgeler ve eklerine göre her bir afet konutunun 46.500,00 TL olan bedelinin götürü bedel olduğundan hareketle, davacının gerçekleştirdiği her bir afet konutunda belirlenen eksik ve kusurları dikkate alınmak ve düşülmek suretiyle işin fiziki gerçekleşme oranı ve bu gerçekleşme oranlarının ayrı ayrı her bir konutun götürü bedeline uygulanmak suretiyle davacının yaptığı her bir konut için hakettiği iş bedeli ve bu şekilde yapılacak hesaplamaya göre toplam olarak kısmen ya da tamamen yapılan konutlar için hakettiği toplam bedel konusunda gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp bulunacak toplam hakedilen iş bedelinden yapıldığı kabul edilen 715.742,00 TL ödeme düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden ve dava dilekçesinde talep edilen kısım için dava tarihinden itibaren yasal faiz, olursa ıslahla arttırılan bölüm için ıslah harcın yatırıldığı tarihten itibaren avans faizi uygulanmak suretiyle tahsil kararı verilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanlış değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmamış, kararın bozulması uygun bulunmuştur. Yukarıda 1. bentte açıklanan nedenler ile davalı iş ortaklığının diğer temyiz itirazlarının reddine, 2. bent uyarınca kabulü ile hükmün davalı iş ortaklığı yararına BOZULMASINA, karar verilmiştir.
(6100 S. K. m. 281) (6098 S. K. m. 112, 480) (818 S. K. m. 101, 365)
Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün temyizen tetkiki davalılar vekillerince istenmiş ve temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR
Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan iş bedeli alacağından ödenmeyen kısmının tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece ıslahla arttırılan miktar da dikkate alınarak davanın kısmen kabulüne dair verilen karar, davalı iş ortaklığı vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalı iş ortaklığı vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.
2-Davacı şirket alt yüklenici, davalı iş ortaklığı yüklenici olup 01.02.2011 tarihli sözleşme ile alt yüklenici şirket yüklenicinin yapımını üstlendiği … ve …ilçelerinde…Köyünde 21 adet Kuşburnu Köyünde 9 adet olmak üzere 30 adet afet konutlarının yapım işini üstlenmiştir. Sözleşmenin 4. maddesine göre 1 adet afet konutunun teknik şartnameye uygun olarak anahtar teslim yapım bedeli 46.500,00 TL olup söz konusu bedele işçilik, makine, ekipman, sarf malzemeleri, nakliye, işçilik, maaş ve SSK giderleri, vergiler, genel giderler, yatay ve düşey taşımalar ile KDV’nin dahil olduğu kararlaştırılmıştır. Her bir afet konutunun yapım bedeli toplam olarak kararlaştırıldığından bedel sözleşmenin yapıldığı tarihte yürürlükte olan 818 sayılı BK 365 01.02.2012’de yürürlüğe giren 6098 sayılı TBK 480. maddesinde ifade edilen götürü bedellidir. Götürü bedelli işlerde yüklenici ya da somut olayda olduğu gibi alt yüklenici işi kararlaştırılan bedelle yapmak zorundadır. Götürü bedelli eser sözleşmelerinde yüklenicinin hak ettiği bedel ya da iş sahibinin fazla ödemesi olup olmadığının, gerçekleştirilen imalâtın eksik ve kusurları dikkate alınıp düşülmek suretiyle işin tamamına göre fiziki gerçekleşme oranının tespit ve bu oranın götürü bedele uygulanmak suretiyle ve kanıtlanan ödemeler düşülerek hesaplanacağı kabul edilmektedir.
Mahkemece talimat yoluyla keşif de yaptırılarak düzenlettirilen bilirkişi raporunda eksik inşaat kalemlerinin pursantaj cetveli (yüzdelik oranı) üzerinden hesaplama yapılarak toplam yapılan 24 adet afet evinin sözleşme fiyatlarına göre toplam bedelinden eksik iş bedeli düşülerek hesaplama yapılmıştır. Bu rapora itiraz üzerine inşaat mühendisi, mali müşavir ve hukukçudan oluşan 2. bilirkişi kurulundan alınan rapor ve ek raporda ilk rapordan farklı olarak eksik işlerin giderim bedeli ve bunun sonucu olarak alt yüklenicinin isteyebileceği alacak miktarı hesaplanmıştır. Mahallinde keşfe bağlı olarak düzenlenen bilirkişi raporu ile dosya üzerinde inceleme yapılarak düzenlenen bilirkişi kurulu rapor ve ek raporu arasında davacı alt yüklenicinin gerçekleştirdiği imalât bedeli miktarında farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılık giderilmediği gibi her iki bilirkişi raporunda fiziki oran esasına göre tespit ve hesaplama da yapılmamıştır.
Eser sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda yüklenici veya iş sahibinin saptanan alacağına faiz yürütülebilmesi için alacağın kararlaştırılan vadede ödenmemiş ya da alacaklının yöntemine uygun ihtarı ile borçlunun temerrüde düşürülmüş olması zorunludur (818 sayılı BK 101 ve 6098 sayılı TBK 112. maddesi). Somut olayda dava edilen kısım için dava tarihinden önce, ıslah ile arttırılan kısım içinde ıslah harcının yatırıldığı tarihten önce davacının usulüne uygun temerrüt ihtarı olmadığı gibi kesin vade de bulunmamaktadır.
Bu durumda mahkemece 6100 sayılı HMK 281/son maddesi hükmünce maddi gerçeğin ortaya çıkması için yeniden oluşturulacak konusunda uzman teknik bilirkişi kurulundan dosya kapsamındaki mevcut deliller, dava dışı iş sahibi idareden getirtilen sözleşme konusu iş ile ilgili belgeler ve eklerine göre her bir afet konutunun 46.500,00 TL olan bedelinin götürü bedel olduğundan hareketle, davacının gerçekleştirdiği her bir afet konutunda belirlenen eksik ve kusurları dikkate alınmak ve düşülmek suretiyle işin fiziki gerçekleşme oranı ve bu gerçekleşme oranlarının ayrı ayrı her bir konutun götürü bedeline uygulanmak suretiyle davacının yaptığı her bir konut için hakettiği iş bedeli ve bu şekilde yapılacak hesaplamaya göre toplam olarak kısmen ya da tamamen yapılan konutlar için hakettiği toplam bedel konusunda gerekçeli ve denetime elverişli rapor alınıp bulunacak toplam hakedilen iş bedelinden yapıldığı kabul edilen 715.742,00 TL ödeme düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden ve dava dilekçesinde talep edilen kısım için dava tarihinden itibaren yasal faiz, olursa ıslahla arttırılan bölüm için ıslah harcın yatırıldığı tarihten itibaren avans faizi uygulanmak suretiyle tahsil kararı verilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanlış değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmamış, kararın bozulması uygun bulunmuştur.
Sonuç: Yukarıda 1. bentte açıklanan nedenler ile davalı iş ortaklığının diğer temyiz itirazlarının reddine, 2. bent uyarınca kabulü ile hükmün davalı iş ortaklığı yararına BOZULMASINA, 5766 sayılı Kanun’un 11. maddesi ile yapılan değişiklik gereğince Harçlar Kanunu 42/2-d maddesi uyarınca alınması gereken 176,60 TL Yargıtay başvurma harcının temyiz eden davalı …’den, 176,60 TL Yargıtay başvurma harcının temyiz eden davalı … İnş. Taah. Pet. Hafr. Nak. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’den alınmasına, ödedikleri temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davalı … ve … İnş. Taah. Pet. Hafr. Nak. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.’ye iadesine, karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteminde bulunulabileceğine 09.09.2019 gününde oybirliği ile karar verildi.